अर्ध भागमा माछा खेले या सुतेको अवस्थामा गरिने आसनलाई सामान्य भाषामा अर्धमत्स्येन्द्रासन भनिन्छ । यो आसनको विकास र प्रचार मध्ययुगमा योगी, सन्त–महन्तबाट भएको कुरा ६७ योग प्रदीपिकामा उल्लेख भएको पाइन्छ ।
विधि
– दुवै खुट्टा तन्काएर बस्ने । विस्तारै दायाँ खुट्टालाई बायाँ खुट्टामा र बायाँ खुट्टालाई दायाँ खुट्टाको गोलीगाँठो छुने गरी पलेटी मार्ने ।
– टाउकाले घुँडा छुने गरी पालैपालो निहुरिने । यो प्रक्रिया दुईदेखि छ पल्टसम्म दोहो-याउन वा आफूलाई सहज भइन्जेल गर्ने ।
लाभ
– नशा र हड्डीलाई तन्दुरुस्त राख्छ । तनाबबाट मुक्ति दिलाउँछ ।
– सोच्ने शक्ति बढाउँछ । पेट, मुटु र फोक्सोलाई स्वस्थ राख्न सघाउँछ ।
सावधान
अल्सर, हर्नियाका रोगीले यो आसन नगर्नु नै राम्रो हुन्छ । यदि यी रोग निको भएका रोगीले गर्नुपरेमा चिकित्सकसँग परामर्श गर्नु उचित हुनेछ ।
साभारः ‘योगतन्त्र’ पुस्तकबाट
