अमेरिकामा राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले दोस्रो कार्यकाल सुरुवात गरेसँगै जारी भएका कार्यकारी आदेश र उनका घोषणाले अमेरिकी विदेश नीतिमा आमूल परिवर्तन हुने भन्दै विज्ञहरूले अमेरिकासँगको सम्बन्धको समग्र समीक्षा गर्नुपर्ने समय आएको बताएका छन् ।
ट्रम्पले कार्यकालको पहिलो दिन कानुनी आप्रवासी निकाला गर्ने, मेक्सिकोसँग सीमा क्षेत्रमा संकटकाल लगाउने, ग्रिनल्यान्डको स्वामित्व लिने, विश्व स्वास्थ्य संगठनबाट अमेरिकालाई अलग गर्ने, जलवायुसम्बन्धी पेरिस सम्झौताबाट अलग हुनेलगायत निर्णय गरेका छन् । अमेरिकामा जन्मनासाथ अमेरिकी नागरिकता पाउने नियम खारेजी लगायतका उनका निर्णयले विश्वमा हलचल उत्पन्न गरेको छ ।
ट्रम्पको निर्णयसँग सूरुमै अमेरिकामा रहेका १३ सय हाराहारी नेपाली नेपाल फर्कनु पर्ने भएको छ । ट्रम्पको सपथ सँगै उनिहरु अहिले कुम्लोकुटुरो पोको पार्न थालिसकेका छन् । केही साताअघि ‘इन्स्टिट्युट फर इन्टिग्रेटेड डिभेलप्मन्ट स्टडिज’ले प्रकाशित गरेको अध्ययनअनुसार अमेरिकामा नेपाली आप्रवासीको संख्या १ लाख ८५ हजारदेखि २ लाख १५ हजारको बीचमा रहेको छ ।
अमेरिकाको इमिग्रेसन एन्ड कस्टम इन्फोर्समेन्ट (आईस)ले जारी गरेको पछिल्लो तथ्यांकअनुसार अमेरिकामा १ हजार ३ सय ६५ नेपाली देशनिकालाको आदेश पाइसकेपछि पनि लुकिछिपी बसिरहेका छन् । ट्रम्पको कार्यकारी आदेशको निशानामा सबैभन्दा पहिला कुनै संरक्षणविना र कानूनी हैसियतविना अमेरिकामा बसिरहेका यिनै नेपालीहरू पर्ने बताइएको छ ।
अमेरिकामा लुकिछिपी बसिरहेका १३ सयभन्दा बढी नेपालीहरूले तत्काल कानूनी सल्लाह लिएर वैध बन्ने बाटो खोज्नुपर्ने र अमेरिका छाड्न पनि मानसिकरूपमा तयार हुनुपर्ने देखिएको छ । अमेरिकी अदालतले अहिलेसम्म झण्डै ३५ सय नेपालीलाई देशनिकालाको आदेश दिएको छ । त्यसमध्ये २ हजारले अमेरिका छाडेका छन् । बाँकीमध्ये केहीले टीपीएस पाएका छन् ।
कस्तो छ अमेरिका–नेपाल कनेक्सन ?
अमेरिकासँग सन १९४७ अप्रिल २५ मा नेपालले कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना गरेको थियो । बेलायतपछि कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना हुने देश अमेरिका हो । त्यसपछि मात्रै नेपालले छिमेकी भारत र चीनसँग सम्बन्ध स्थापना गरेको थियो । कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापनाअघि नै नेपालबाट तत्कालीन राणा शासकका भारदारहरूले अमेरिका भ्रमण गरेका थिए । अमेरिकी सरकारको दस्ताबेजअनुसार स्टेट एण्ड वार डिपार्टमेन्ट अर्थात विदेश तथा युद्ध मामिला मन्त्रालयको अतिथिका रुपमा रहेको टोलीलाई अमेरिकी राष्ट्रपति ह्यारी एस ट्रुम्यानले भेटेका थिए ।
तत्कालीन अमेरिकी विदेशमन्त्री कोलिन पावेलले ५ माघ ०५८ मा नेपाल भ्रमण गरेका थिए । त्यसयता विदेशमन्त्री वा उनीभन्दा माथिल्लोस्तरमा अमेरिकाबाट नेपाल भ्रमण भएको छैन । नेपालबाट पछिल्लोपटक २०८० कात्तिक दोस्रोत साता परराष्ट्रमन्त्री एनपी साउदले अमेरिकाको औपचारिक भ्रमण गरेका थिए । साउदले अमेरिकी विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिङ्केनसँग वार्ता गरेका थिए ।
उनीअघिका परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले पुन ३ देखि ५ २०७५ मा अमेरिकाको औपचारिक भ्रमण गरेका थिए । त्यस्तै बैशाख २३ देखि २८ २०५९ मा प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले अमेरिकाको भ्रमण गरेका थिए । २४ वैशाखमा देउवाले अमेरिकी राष्ट्रपति जर्ज डब्लु बुससँग ह्वाइट हाउसमा भेटवार्ता गरेका थिए । उनीपछि नेपालका कुनैपनि प्रधानमन्त्री ह्वाइटहाउस पुगेका छैनन् ।
सन् १९६० अप्रिल २८ मा राजा महेन्द्रले अमेरिकाको दुवै सदनको संयुक्त बैठकलाई सम्बोधन गरेका थिए । राजकीय भ्रमणका बेला महेन्द्रको उक्त सम्बोधन अमेरिकाको संसदमा दक्षीण एशियाली नेताको पहिलो सम्बोधन थियो ।