काठमाडौँ– हामीमध्ये अधिकांशले परिवारका सदस्य वा साथीहरुसँग कुराकानी गर्नको लागि दैनिक रुपमा ह्वाट्सएपको प्रयोग गर्छौँ ।
सामान्यसँगै गम्भीर खालको कुराकानी गर्नको लागि हामी दैनिक यसको प्रयोग गरिरहेका हुन्छौँ । तर यसका लागि हामीले कुनै शुल्क तिरेका हुँदैनौँ । अझ भनौँ निःशुल्क रुपमा हामी यसको प्रयोग गरिरहेका हुन्छौँ ।
ह्वाट्सएपलाई शक्तिशाली कम्प्युटर सर्भरहरु पनि मानिन्छ । जसमा विश्वभरका धेरै डाटाहरु केन्द्रित रहेका छन् । यसको लागि ठूलो अपरेशन आवश्यक पर्छ । यसमा विश्वभरका करीब तीन अर्बभन्दा बढी प्रयोगकर्ताहरु सहभागी भएका छन् । तर उनीहरु कसैले पनि यसको सेवा शुल्क तिरेका हुँदैनन् ।
ह्वाट्सएपले हामीजस्तो ग्राहकलाई निःशुल्क सेवा दिएर कर्पोरेट कम्पनीसँग पैसा कमाउँछ । जो हामी जस्ता ग्राहकहरूसँग सम्पर्क गर्न चाहान्छन् । गत वर्षदेखि, कम्पनीहरूले ह्वाट्सएपमा निःशुल्क च्यानलहरू सिर्जना गर्दै आएका छन् र तिनीहरूले सदस्यता लिने सबै प्रयोगकर्ताहरूलाई सन्देशहरू पठाउन सक्छन् ।
तर यी कम्पनीहरूले हामीजस्ता ग्राहकसँग कुरा गर्न प्रिमियम तिर्छन् ।
बेलायतमा यी सबै कुरा अझै नयाँ छन् । तर, भारतको बेंगलुरु जस्तो शहरमा तपाईं यसको मद्दतले अनलाइन बस टिकट बुक गर्न सक्नुहुन्छ र आफ्नो सिट छनोट गर्न सक्नुहुन्छ ।
मेटाका एक वरिष्ठ अधिकारी निकिला श्रीनिवासनका अनुसार यसको उद्देश्य भनेको व्यवसायी र ग्राहक दुवैले यहाँ च्याट थ्रेडमा सजिलैसँग आफ्नो काम गर्न सकून भन्ने हो ।
उनले भने भनेका छन्, ‘यसको मतलब यो हो कि यदि तपाईं टिकट बुक गर्न चाहनुहुन्छ या तपाईं केही फिर्ता गर्न भने यसका लागि तपाईं च्याट थ्रेड बाहिर नगएर पनि सबै गर्न सक्नुहुन्छ ।’
तपाईं आफ्नो फेसबुक र इन्स्टाग्राम खातामा अनलाइन विज्ञापनको लिङ्कमा क्लिक गरेर सिधै ह्वाट्सएप च्याटमा सामेल हुन सक्नुहुन्छ र भुक्तानी गर्न सक्नुहुन्छ ।
राजस्व मोडेल
अन्य सन्देश अनुप्रयोगहरूले पनि विभिन्न राजस्व मोडेलहरूमा काम गर्छन् । जस्तै सिग्नल–एक सन्देश प्लेटफर्म यसको सुरक्षा प्रोटोकल को लागि परिचित छ, जो एक गैर–नाफामूलक संस्था हो ।
सिग्नल चन्दाहरूको सहायतामा चल्छ । सिग्नलका अध्यक्ष मेरिडिथ ह्वाइटेकरले गत वर्ष एक ब्लग पोस्टमा भनेका थिए । ‘हाम्रो लक्ष्य सकेसम्म साना दाताहरूको समर्थनमा चल्ने हो, सिग्नलको ख्याल राख्ने मानिसहरूमा भर पर्दैन ।’
बरु उही समयमा डिस्कोर्ड नामको मेसेजिङ एप अधिकतर युवा गेमरहरूद्वारा प्रयोग गरिन्छ । यो फ्रीमियम मोडेलमा छ । अर्थात्, तपार्इं सित्तैमा साइन अप गर्न सक्नुहुन्छ तर अतिरिक्त सुविधाहरूको लागि तिर्नुपर्छ ।
जबकि स्न्याप च्याट धेरै मोडेलहरूमा आधारित छ । यसमा विज्ञापनहरू छन् । स्न्यापचाटको राजस्वको मुख्य स्रोत विज्ञापन हो । जसले वार्षिक ४ बिलियन डलरभन्दा बढी कमाउँछ ।
सबैभन्दा लोकप्रिय बिजनेस मोडल
यसै क्रममा बेलायती कम्पनी ‘एलिमेन्ट’ले सरकार र ठूला संस्थालाई आफ्नो सुरक्षित सन्देश प्रणाली प्रयोग गर्न दिने बापत भुक्तानी लिन्छ । तिनीहरूका ग्राहकहरूले यसको प्रविधि प्रयोग गर्छन्, तर यसलाई आफ्नै निजी सर्भरबाट चलाउँछन् ।
यसका सह–संस्थापक म्याथ्यु हजसन भन्छन् ‘१० वर्ष पुरानो कम्पनी ‘दोहोरो अंक मिलियन राजस्वमा’ र ‘नाफाको नजिक’ छ ।’
मेसेजिङ एपको सबैभन्दा लोकप्रिय बिजनेस मोडल ‘विज्ञापन’को पुरानो मोडल रहेको उनको विश्वास छ ।
उनले भने, ‘वास्तवमा (धेरै मेसेजिङ एपहरू) मानिसहरूले के गर्छन् ? कोसँग कुरा गर्छन् भनेर निगरानी गरेर विज्ञापन गर्छन् र त्यसैको आधारमा उनीहरूलाई विज्ञापन देखाउँछन् । यी सूचनाहरू सङ्कलन गर्न यी एपहरूले धेरै काम गर्नुपर्छ । सन्देशहरू आउँदैनन् । पढ्नु आवश्यक छ । त्यसैले समग्रमा त्यहाँ एन्क्रिप्शन भए पनि गोपनीयता कायम राखिएको छ । तर तिनीहरूले विज्ञापन बेच्न प्रयोगकर्ताको डेटा प्रयोग गर्छन् ।